2017. ՏՏ համաշխարհային դեմքերի խորհուրդները ՀՀ ստարտափներին

2017թ. ամբողջ ընթացքում Itel.am-ը ներկայացրեց հարցազրույցներ ՏՏ ոլորտի հայտնի դեմքերի հետ:

Ստարտափներին ուղղված խորհուրդներից մինչեւ տեխնոլոգիական ապագայի կանխատեսումներ՝ Itel.am-ի արխիվից ներկայացնում ենք անցնող տարվա կարեւորագույն մտքերն ու խորհուրդները:

Ֆիլ Գիխարո, Techstars-ի եւ Startupbootcamp աքսելերատորների գլոբալ ցանցի մենթոր

Խորհուրդս մեկն է՝ լրջորեն վերաբերվել պրոդուկտի վաճառքի գործընթացին: Իհարկե, կարող եք մտածել, որ դուք լավագույնն եք եւ նստել, սպասել նրան, որ հաճախորդներն իրենք ձեզ գտնեն: Սակայն ավելի լավ է գործընթացն այնպես կազմակերպել, որ վստահ լինեք՝ ամեն շաբաթ հանդիպելու եք այսքան թվով պոտենցիալ հաճախորդների:

Րաֆֆի Գրիգորյան, ԱՄՆ դեմոկրատական կուսակցության ազգային հանձնաժողովի գլխավոր տեխնոլոգիական տնօրեն (CTO)

Մեզ հարկավոր են ավելի շատ ընկերություններ, որոնք գործունեություն կծավալեն միջազգային ասպարեզում կամ կունենան հայտնի բրենդ: Հարկավոր են ավելի շատ հաջողակ օրինակներ: Պետք է շարունակել մարդկանց ոգեշնչել, որ լայն մտածեն: Չեմ ասում, որ նրանք այսօր չունեն այդ մտածողությունը: Բայց միշտ կարեւոր է ունենալ կոնկրետ օրինակներ. «Սա հնարավոր է» արտահայտությունը միշտ հրաշքներ է գործում: Ահա թե որտեղ է էկոհամակարգը փորձում լրացնել բացերը:

Մայք Բատչեր, TechCrunch Europe տեխնոլոգիական հարթակի գլխավոր խմբագիր

Լավագույն բանը, որ կարելի է անել, pitching-ը պարզ վիճակում ներկայացնելն է: Համոզվե՛ք, որ թիրախավորում եք ճիշտ լրագրողին: Մի՛ ներկայացեք այն լրագրողի մոտ, որը քիչ հավանական է, որ կգրի այն ուղղության մասին, որտեղ դուք պրոդուկտ ունեք: Հարցրեք լրագրողին՝ արդյոք ունի՞ հավելյալ ինֆորմացիայի կարիք, եւ երբ դրական պատասխան ստանաք, ուղարկե՛ք լրագրողին հենց այն ինֆորմացիան, որը պահանջվում է՝ առանց ավելորդ մանրամասների:

Մամուլի երկար հաղորդագրությունները եւ էլեկտրոնային սառը նամակները լավ չեն աշխատում: Կարեւոր է, որ չհայտնվեք օդից, տեղեկացվա՛ծ եղեք ոլորտի նորություններից եւ համոզվե՛ք, որ այն, ինչ ասում եք լրագրողին, արդիական է:

Շանթ Օկնայան, Facebook-ի՝ Մերձավոր Արեւելքում, Հյուսիսային Աֆրիկայում (MENA) եւ Պակիստանում էլեկտրոնային առեւտրի, մանրածախ վաճառքի եւ օնլայն ծառայությունների ղեկավար

Կարծում եմ՝ հայաստանյան ստարտափները պետք է մի փոքր աշխատեն իրենց վրա բիզնեսի տեսանկյունից, սկսեն իրենց դիրքավորել, կազմեն այն 30-վայրկյանանոց «վերելակային փիչը» (elevator pitch), որը կներկայացնեն վենչուրային ներդրողներին: Ինչ վերաբերում է հաճախորդներին եւ բիզնեսներին, ապա նրանց պետք է պարզ բացատրել, թե ինչու նրանք պետք է գնեն տվյալ պրոդուկտն առաջին անգամ եւ ինչու պետք է վերադառնան այն նորից օգտագործելու նպատակով:

Այս դիվերսիֆիկացված հմտությունների ստեղծումը ժամանակ է պահանջում, բայց չէ որ սա մարաթոնյան վազք է, այլ ոչ թե սպրինտ, ուստի՝ Հայաստանից կպահանջվի մի ամբողջ սերունդ՝ գիտելիքահեն տնտեսության ճանաչում ձեռք բերելու համար:

Րինա Օնուր, 500's Istanbul-ի եւ Peak Games ստարտափի համահիմնադիր

Երբ վենչուրային հիմնադրամը, ներդրողը կամ աքսելերատորը դիտարկում է ստարտափը, նա նայում է թիմին, թիրախային շուկային, ընկերության տեխնոլոգիային, հրապուրիչ լինելուն եւ պայմաններին, ինչպես նաեւ պաշտպանունակությունը:
Դու պետք է կարողանաս մեզ պատմել, թե ով է քո թիմը եւ ինչու է քո թիմը մարդկանց լավագույն խումբը, որը կարող է լուծել տվյալ խնդիրը եւ ստեղծել տվյալ պրոդուկտը:

Երկրորդն այն է, որ մեզ հարկավոր է տեսնել, որ դու հասկանում ես քո շուկան, լսարանը, մրցակցային դաշտը կամ դրա բացակայությունը եւ թե ինչն է դրա պատճառը:

Երրորդը՝ պետք է ունենաս պաշտպանական տեխնոլոգիա, քանի որ, եթե գործելու ես այնպիսի շուկայում, որտեղ բազմաթիվ մրցակիցներ ես ունենալու, բավական բարդ է լինելու տարբերել քեզ մրցակիցներից, հատկապես, եթե նմանատիպ պրոդուկտ ես առաջարկում: Իսկ մենք նման բիզնեսների չենք սիրում: Մեզ հետաքրքիր են ընկերություններ, որոնք յուրահատուկ են եւ ունեն խնդրի լուծման տարբերվող մոտեցում:

Քրիստոբալ Ալոնսո, Startup Wise Guys էստոնական աքսելերատորի գործադիր տնօրեն

Հայկական ստարտափների համար հաջորդ քայլը դեպի Եվրամիության շուկա նայելն է: Ինչո՞վ է այն հարմար՝ մոտ է աշխարհագրորեն, ավելի հեշտ է ֆինանսական միջոցներ ներգրավել: Եվ միայն դրանից հետո որոշել՝ ամերիկյան շուկան իրենց հաջո՞րդ քայլն է, թե՞ ոչ: Զարմացած եմ, որ հայաստանյան ստարտափներն այդքան էլ կենտրոնացած չեն փողի վրա, այլ փորձում են ուղիներ գտնել իրենց բիզնեսը զարգացնելու ուղղությամբ: Ինձ նաեւ զարմացրեց այն, որ գրեթե բոլոր պրոդուկտները B2B (business-to-business) ուղղվածության էին: Ես կցանկանայի ավելի շատ B2C (business-to-consumer) ուղղվածության պրոդուկտներ տեսնել:

Իլյա Լաուրս, Nextury վենչուրային ֆոնդի հիմնադիրն ու նախագահ

Կարծում եմ` պետք է սկսել տեղական շուկայից: Ես զրուցել եմ, օրինակ, gg-ի հիմնադիրների հետ, քննարկել ենք մրցակցությունը Yandex-ի հետ: Վիթխարի ռուսական ընկերությունն ընդդեմ լոկալ հայկական ստարտափի, եւ կարծես թե gg-ն այս պայքարում հաղթում է, չնայած մրցակցի միլիոնավոր դոլարների ներդրմանը: Սա օրինակ է այն բանի, որ լոկալ շուկայում սկսելը ճիշտ մոտեցում է: Եվ հենց որ ստարտափը պարզի այն մոդելը, որով աշխատելու է լոկալ շուկայում, արդեն իմաստ չի ունենա տեղափոխվել այլ փոքր շուկա: Ընտրե՛ք մեծ շուկա եւ այնտե՛ղ գնացեք: Իմ խորհուրդն է կայանալ լոկալ շուկայում եւ հետո գնալ մեծ նպատակի հետեւից:

Բեն Կոստանտինի, Եվրոպայի տեխնո միջոցառումների ամենամեծ միության՝ Startup Sesame-ի գործադիր տնօրեն

Նախապե՛ս պատրաստվեք: Եթե վերջնաժամկետն այդ օրվա կեսգիշերն է, ապա պետք չէ սկսել լրացնել հայտը դրանից մեկ ժամ առաջ: Եթե դուք ստարտափ եք, որի զարգացումը կախված է տվյալ աքսելերացիոն ծրագրից, ապա պետք է հասկանաք, որ հաջողությունը հիմնված է նախնական հետազոտության վրա, իսկ դրա համար հարկավոր է մի փոքր ժամանակ ծախսել:  

Մեզ ուղարկված հայտերի 30-40%-ն ամբողջական չեն, մարդիկ պարզապես չեն պատասխանում առաջադրված բոլոր հարցերին: Սակայն ստարտափը պետք է գիտակցի, որ հայտի պատշաճ լրացումը եւս ժյուրիին կարող է համոզել, որ մասնակցությունը ձեր ստարտափի համար իսկապես կարեւոր է:

Քորի Ֆորդ, ամերիկյան մեդիա ուղղվածության ստարտափներում սաղմնային (seed) ներդրումներ իրականացնող Matter աքսելերատորի տնօրեն

Ձեռներեցների մեծ մասը ձախողում է, ազգությունը կապ չունի: Մինչ հաջողության հասնելը, դուք ունեք 2 ու կես տարի, այնպես որ՝ արագացրե՛ք եւ ձախողե՛ք, որպեսզի նոր շանս ունենաք: Ձեռներեցությունը բավական երկար ճանապարհորդություն է, եւ պարզապես հայտնվել Սիլիկոնյան հովտում առանց կապերի՝ բարդ է լինելու: Օրինակ, մենք մեր ստարտափներին տալիս ենք նաեւ արժեքավոր կապեր Սիլիկոնյան հովտի թոփ դեմքերի եւ մեդիայի հետ:  

Կասեմ հետեւյալը՝ փորձե՛ք շուկայում դիրքավորվել հնարավորինս արագ: Եթե ցանկանում եք գնալ Սիլիկոնյան հովիտ, գնացե՛ք այնտեղ եւ դիրքավորվե՛ք: Սակայն մի՛ ակնկալեք, որ շատ արագ ներդրում եք ստանալու: Դրա փոխարեն սովորե՛ք ավելի լավ անել այն, ինչ անում եք:

Դավիթ Յան, ABBYY-ի հիմնադիր եւ տնօրենների խորհրդի նախագահ

Պետք է մտածել, որ ամեն ինչ ձեր ձեռքերում է, ոչ մի բանից չվախենալ, ապրել ԱՄՆ-ում ընկերների մոտ, վերադառնալ, ստեղծել նախագիծ, ընտրվել 500 Startups-ի աքսելերացիոն ծրագրում, դուրս գալ այնտեղից, ավարտել պրոդուկտը, մի երկու անգամ սխալվել, բայց ամեն անգամ բարձրացնել նշաձողը եւ ի վերջո ստեղծել հետաքրքիր նախագիծ: Ըստ ամենայնի, այն կառուցված է լինելու այսպես. Հայաստանում գործելու է հիմնական ծրագրային մշակումներ իրականացնողների թիմը, իսկ արտասահմանում կլինեն 1-2 հոգի, որոնք մշտապես կայցելեն ԱՄՆ եւ Եվրոպա: Հետո այդ ստարտափը կմեծանա, Գուգլի կամ Ֆեյսբուքի մասնաճյուղերը կգնեն այն, հետո Գուգլը կամ Ֆեյսբուքը Հայաստանում գրասենյակ կբացեն, եւ ամեն բան իր հունով առաջ կգնա:

Նոա Սեգրա, Jerusalem Venture Partners (JVP) վենչուրային հիմնադրամի ներդրողների հետ կապերի գծով տնօրեն

Առաջին հերթին պետք է ուշադրություն դարձնել կրթությանը: Երկրորդը՝ խաղի մեջ ներառել անդրազգային կորպորացիաներին եւ նրանց բերել Հայաստան: Հայաստանը նման նախադեպի անհրաժեշտություն ունի, որպեսզի էկոհամակարգը փոխվի: Եթե նման մեկ ընկերություն համաձայնի գալ այստեղ, ապա դա կգրավի շատ ավելի ընկերությունների: Ես իսկապես համարում եմ, որ տաղանդը գրավում է տաղանդին եւ հաջողությունը հաջողություն է բերում:

Նաիրա Հովակիմյան, Իլինոյսի համալսարանի Intelligent Robotics Lab-ի տնօրեն եւ IntelinAir ընկերության համահիմնադիր

Թե՛ արհեստական բանականության եւ թե՛ վիրտուալ իրականության ուղղություններն ունեն մեծ ապագա, սակայն դժվար է ասել՝ Հայաստանն արդյոք կկարողանա՞ դրանցից որեւէ մեկում դառնալ գլոբալ առաջատար:  Խնդիրն այն է, որ այսօր հայաստանյան ՏՏ-ին պակասում են հայտնի անունները, որոնք ճանաչված կլինեն ամբողջ աշխարհին:

Գլոբալ ՏՏ-ում կան մի քանի անվանի հայեր, սակայն նրանցից որեւէ մեկը, դժբախտաբար, չի բնակվում Հայաստանում: Չնայած այս ամենին՝ ոլորտում տեսնում եմ առաջ գնալու եւ զարգանալու մեծ պոտենցիալ, եւ հույս ունեմ, որ ժամանակի ընթացքում հնարավոր կդառնա Հայաստան անվանի մասնագետներ հրավիրել:

Պարիզ դե Լետրազ, Մադրիդի IE Business School-ի ձեռներեցության պրոֆեսոր

Նկատում եմ նաեւ, որ այստեղ շատ ու շատ ստարտափներ են սկսում կենտրոնանալ այնպիսի պրոդուկտների զարգացման ուղղությամբ, որոնք կարեւոր են լինելու Եվրոպայի համար առաջիկա տարիներին: Ներկայում եվրոպական թրենդների շարքում են կիբեր անվտանգությունը, big data-ն, իրերի ներցանցը (IoT): Սրանք շարունակելու են մեծ զարգացում ապրել առաջիկա տարիներին, եւ հայկական ստարտափների համար այս ուղղություններով զարգացումը մեծ հնարավորություններ կընձեռի:  

Ունենալով այդքան լավ մասնագետներ՝ պարզապես պետք է դադարել լինել աութսորս անող՝ մրցելով այնպիսի երկրների հետ, ինչպիսիք են Հնդկաստանը, Հունգարիան, Չեխիան կամ Բուլղարիան: Հարկավոր է սեփական լուծումներ մշակել առաջատար տեխնոլոգիաների ոլորտում: